2013/2014 Boek Westerzand in de pers

Boek Westerzand pers:

Het boek wordt op 19 oktober gepresenteerd in de Fleremaheerd in het Westerzand. Mensen die het boek willen bestellen kunnen dat doen via www.westerzand.nl.


"Boek Westerzand geeft kijkje in alle keukens"
(Streekkrant)

Na 33 jaar is het af

WESTERZAND Ruim 33 jaar is er gewerkt aan een boek dat de geschiedenis van Westerzand gaat vertellen. Halverwege oktober gaat het uitkomen en dan kan iedereen de geschiedenis lezen van de vele huizen en boerderijen die op het Westerzand en hun directe omgeving hebben gestaan of er nog steeds zijn. Voor het boek werd samengewerkt door de broers Arend en Harke Bosma. Arend overleed vorig jaar onverwacht, maar Harke wilde het boek afmaken en dat is nu gelukt.



Het verzamelen van informatie over de streek begon al in 1980. Arend wilde graag meer weten over de regio waar hij was opgegroeid. Later besloot hij er een boek van te maken. In zijn vrije tijd verzamelde hij de informatie, waar hij sinds 2007 mee geholpen werd door zijn broer Harke. De verdeling was simpel, maar zeer effectief: Arend verzamelde en Harke schreef. Harke: Ik kreeg alle informatie op papier. Het waren grote Word-bestanden met feiten, maar dat was nog geen verhaal.

Uiteindelijk werd het boek een familieproject, waarbij ook een vriend van de familie te hulp schoot. Hij hielp mee met het oprichten van een stichting en maakte actuele fotos van de verschillende boerderijen. John Wamsteker vertelt: Het was mijn taak om meer geld binnen te krijgen om zo de kosten voor het boek laag te houden. Het wordt een boek van ruim 500 bladzijden en daar zit wel een prijskaartje aan. Uiteindelijk gaat het boek 45,- kosten. Dat is misschien maar een derde van de kostprijs, zegt hij.

Westerzand; een boerenstreek in de gemeente Grootegast

(Streekkrant)

Westerzand, de naam zegt het al, ligt op een rug van keileem met daaroverheen een laag zand. De streek wordt omgeven door lagergelegen veengebieden. Aan de noordkant gaan die over in kleigronden. In het landschap zijn de verschillen duidelijk te zien: de hogere delen hebben boomsingels, de lagere delen zijn open weidegebieden. Over de hoogste stukken van het land liep ooit een voetpad van Lutjegast naar het oosten en daarlangs vestigden zich de eerste bewoners op het Wester- en Oosterzand. Wanneer precies weten we niet. Bij Boerakker, Kuzemer en Oldekerk zijn resten aangetroffen van vroege bewoners van ruim 4500 jaar geleden. Misschien zijn er ook voorwerpen uit die tijd te vinden op het Westerzand, maar dat is tot nu toe niet gebeurd. Vanaf 4000 jaar geleden raakte het hele Zuidelijk Westerkwartier bedekt met een dikke laag veen. Daar was niet op te leven en de mensen trokken weg. Pas vanaf 700 n. Chr. kwamen er weer mensen in het gebied wonen. De zee reikte toen tot de zandrug Lutjegast-Westerzand-Oosterzand. Eeuwen later werd begonnen met het aanleggen van dijken. In een akte uit 1320 wordt gemeld dat boeren van het Westerzand daar ook aan meehielpen. Wie dat waren en waar ze precies woonden is niet bekend.

Van een aantal van de huidige boerderijen gaan de gegevens terug tot in de zeventiende eeuw. De boerderij op Buikstede 1 hoorde bij de toenmalige borg Buikstede, die zijn hoogtij beleefde in de eerste helft van de achttiende eeuw maar dateert van de zeventiende eeuw. In drie boerderijen zijn kloostermoppen van het klooster van Kuzemer teruggevonden: Fleremaheerd en de boerderijen van Venema en Couperus. De luchtfoto uit 1951 is van de boerderij van Couperus. Het Kuzemer klooster was in 1590 al in verval. Die boerderijen zijn dus ook heel oud.

Vanaf begin negentiende eeuw hebben we betrouwbare detailkaarten van het gebied. Daaruit blijkt dat er op het Westerzand en in de omstreken (de Woldweg, de Hooilaan, Kievitjeburen en Oude Dijk langs het Kolonelsdiep) in 1800 in totaal negentien huizen stonden. Twaalf daarvan waren boerderijen. Met recht kan het Westerzand getypeerd worden als een boerenstreek met voornamelijk kleine gemengde bedrijven. Daarna werden er veel arbeiderswoningen bijgebouwd, vooral op Kievitjeburen, aan de Hooilaan en de Oude Dijk. Het merendeel van de bewoners werkte bij de plaatselijke boeren. Veel van die woningen zijn ondertussen weer afgebroken, bij Kievitjeburen met name door de verbreding van het Hoendiep. Door mechanisatie en schaalvergroting, sinds de jaren vijftig van de twintigste eeuw, zijn de meeste boerenbedrijven verdwenen. Nu zijn er nog zes grote veeteeltbedrijven over. De meeste bewoners van het Westerzand werken tegenwoordig elders en wonen er omdat het zon mooie streek is.

Opvallende verhalen zitten er in het boek zeker. Soms ook hele trieste. Bosma: Er is een verhaal van een gezin dat getroffen wordt door de Spaanse griep. Van de dertien personen in huis overleefden alleen de moeder en de oudste zoon het. De rest gaat in een paar jaar dood. Bij een andere boerderij was het niet veel beter. Als vroeger een kind overleed, kreeg het volgende kind dezelfde naam. We hebben een familie gevonden waarbij pas de vierde naamdrager het overleefde. Uit de verhalen blijkt ook dat de familie Harkema vroeger heel invloedrijk was in het gebied. Zij bezaten vijf boerderijen. Inmiddels is de familie in zijn geheel verdwenen uit de streek.

Wat Wamsteker het meest opviel is dat de mensen vroeger veel meer samen deden. Ze waren op elkaar aangewezen. Een belangrijke rol was daarbij voor de kruidenier. Die ging wekelijks met zijn opschrijfboekje langs de verschillende boerderijen om te vragen wat de mensen nodig hadden. Een paar dagen later kwam hij het bezorgen. Die kruidenier moet een goed beeld van het gebied hebben gehad.

Bosma kan zich dat nog wel herinneren. Mijn vader was de enige met een EHBO-diploma. Bij elke verwonding werd hij erbij gehaald. Het leven was toen gewoon nog anders. De mensen waren aan elkaar overgeleverd, dat zorgde ook voor een rijk verenigingsleven. De laatste 50 jaar is daarin veel veranderd. Lang niet iedereen werkt meer op het Westerzand, daardoor is het verenigingsleven minder actief geworden.